کارشناسان هشدار مي دهند که گرفتن دست کودک و کشيدن آن مي تواند باعث دررفتگي آرنج شود که باعث درد در اندام فوقاني مي شود. با بزرگ شدن کودک، بدن او کمتر مستعد اين آسيب است.
کودکان يک تا چهار ساله رباط هاي ضعيف و استخوان هاي تکامل نيافته اي دارند، به اين معني که مستعد ابتلا به وضعيتي به نام ‘آرنج کشيده شده’ يا دررفتگي آرنج هستند. با بزرگ شدن کودکان ، بدن آنها کمترمستعد اين آسيب است.آرنج، قسمت فوقاني استخوان ساعد و پاييني استخوان بازو را به هم متصل مي کند و در کودکان، امکان دررفتگي رباط هاي (ليگامان ها) اطراف سر آرنج وجود دارد.
وضعيت آرنج کشيده شده يا دررفتگي آرنج زماني ايجاد مي شود که رباط ها دچار دررفتگي و يا پارگي مي شوند که دربرخي مواقع ، حتي بر اثر اعمال يک نيروي جزئي ايجاد مي شود.درصورتي که دست کودکان دچار کشيدگي گردد ، سر استخوان زند زبرين در ناحيه آرنج از داخل ليگامان نگهدارنده اش دچار حالت نيمه دررفتگي مي شود . اين آسيب همچنين مي تواند به واسطه بالا کشيدن کودکان از ناحيه دست ها ، گرفتن و کشيدن بازوي آن ها ، غلتاندن ناشيانه آنها در خواب و يا در موارد زمين خوردن ايجاد شود. به گفته کارشناسان، هر گونه نيروي کششي ناگهاني واضافي به قسمت فوقاني بازو به طور بالقوه باعث آسيب به مفاصل اين اندام مي شود.
علت کشيدگي آرنج در بچه ها يا نيمه دررفتگي سر استخوان راديوس (زند زبرين) در آرنج چيست؟
در کودکان خردسال ،ليگمان هاي نگهدارنده استخوان ها در آرنج هنوز از استحکام کافي برخوردار نيستند . در صورتي که دست کودکان دچار کشيدگي گردد ، سر استخوان زند زبرين در ناحيه آرنج از داخل ليگامان نگهدارنده اش دچار حالت نيمه دررفتگي مي شود . اين اتفاق گاهي هنگام بازي با هم سن و سال ها رخ مي دهد و گاهي والدين يا فرد بزرگ تر براي بلند کردن کودک ، او را از مچ دست گرفته و مي کشند . ولي اشاره به اين نکته ضروريست که کشيدگي دست در بچه ها منحصر به موارد فوق نبوده و حتي ممکن است هنگام استراحت يا خواب نيز رخ دهد.
علائم باليني کشيدگي دست در بچه ها چيست؟
اين عارضه خود را با درد در اندام فوقاني مبتلا نشان مي دهد. در کودکان خردسال تر مشخص کردن دقيق محل درد در ناحيه آرنج ممکن است به راحتي ميسر نباشد و به همين خاطر والدين تصور کنند اتفاقي در ناحيه شانه يا مچ دست فرزندشان افتاده است. کودکان بزرگ تر بهتر ميتوانند محل دقيق تمرکز درد در ناحيه آرنج را نشان بدهند. ماحصل اينکه کودک در اين وضعيت اندام فوقاني سمت مبتلا را بي حرکت نگه داشته ، از تکان دادن آن پرهيز مي کند. در اين موارد مشاهده مي شود کودک اندام سمت مبتلا را از کنار تنه آويزان کرده و در برابر هر تلاشي براي حرکت دادن دست بخصوص خم کردن آرنج و چرخاندن دست به صورتي که کف دست به سمت بالا قرار بگيرد مقاومت مي کند و يا دچار بي قراري مي شود.
کشيدن دست کودکان
تشخيص کشيدگي آرنج در بچه ها چگونه داده مي شود؟
پزشک معالج براي تشخيص اين عارضه ، از شرح حالي مبتني بر کشيده شدن دست کودک و در کنار آن از وضعيت قرارگيري دست بدون حرکت در کنار تنه استفاده مي کند . در برخي از موارد يک يا چند مورد سابقه قبلي از اتفاق مشابه وجود داشته است که به تشخيص فعلي کمک مي نمايد. از آنجا که کودکان خردسال در ابراز محل دقيق درد و ذکر شرح حال مشخص از حادثه رويداده ممکن است ناتوان باشند، لذا کليه آسيب هاي اندام فوقاني از شکستگي هاي خفيف استخواني تا آسيب هاي غضروف رشد از مچ دست گرفته تا آرنج و کتف مي توانند در تشخيص افتراقي اين عارضه قرار گيرند. پزشک معالج در کنار شرح حال با معاينه دقيقي که انجام مي دهد ، محل دقيق درد ، حساسيت ، تورم يا تغيير شکل را در اندام شناسايي مي نمايد. در اکثر موارد جهت تشخيص کشيدگي آرنج دست در بچه ها نياز به بررسي هاي راديوگرافي نمي باشد و شرح حال و معاينه باليني جهت رسيدن به تشخيص کافي است. در صورت هر گونه ترديدي ،انجام راديوگرافي ساده از اندام فوقاني مبتلا و آرنج ، اين عارضه را از هر گونه آسيب ديگري در اندام فوقاني افتراق خواهد داد.
درمان نيمه دررفتگي سر استخوان راديوس (زند زبرين) در آرنج چيست؟
پزشک معالج با مانوري که انجام مي دهد اقدام به جااندازي مي نمايد . هنگام جا اندازي شنيدن و احساس يک کليک در ناحيه آرنج ، تشخيص صحيح عارضه و جا افتادن کامل آن را تأييد مي نمايد. از بين رفتن درد پس ازچند دقيقه و شروع استفاده از دست نشان دهنده جا افتادن و بهبود عارضه مي باشد. کودکان به دنبال کشيده شدن دست مستعد تکرار مجدد اين عارضه هستند . لذا به خانواده توصيه مي شود از کشيدن دست کودک يا بلند کردن کودک از مچ دست ها بپرهيزند لذا مي توان کودک را پس از اقدام به جااندازي به فضاي آرامي خارج از مطب برده و پس از چند دقيقه مشاهده کرد که کودک شروع به استفاده طبيعي از دست کرده و اجسام را مي گيرد. در اين وضعيت هم تشخيص قطعي شده و هم درمان با موفقيت انجام شده است و نياز به بررسي راديوگرافي جهت موفقيت جااندازي نمي باشد.
گاهي در کشيدگي دست در بچه ها قبل از اينکه کودک توسط پزشک ويزيت شود ، نيمه دررفتگي سر استخوان راديوس (زند زبرين) در آرنج به طور خودبه خود جا مي افتد و عليرغم شرح حالي که از کشيده شدن دست و عدم استفاده از عضو براي مدتي وجود داشته پزشک هنگام معاينه مشاهده مي کند که کودک هيچ دردي نداشته و به خوبي از دست استفاده مي کنند. اين جا افتادن خودبه خودي ممکن است هنگام تعويض لباس کودک يا تلاش براي عکس برداري از دست در راديولوژي اتفاق افتاده باشد.
مراقبت هاي پس از جااندازي کشيدگي آرنج در بچه ها چيست؟
پس ازجااندازي نياز به هيچ گونه اقدام درماني خاصي وجود ندارد . نيازي به بستن عضو يا بي حرکتي نيست. تنها نکته مهم اين است که اين کودکان به دنبال کشيده شدن دست مستعد تکرار مجدد اين عارضه هستند. لذا به خانواده توصيه مي شود به اين مهم دقت کرده و از کشيدن دست کودک يا بلند کردن کودک از مچ دست ها بپرهيزند.
سير باليني کشيدگي آرنج دست در بچه ها چيست؟
کودکان مبتلا به شلي ليگاماني در ناحيه آرنج که دچار نيمه دررفتگي در آن ناحيه مي شوند، با پايان سن پنج سالگي بهبود پيدا کرده و با استحکام عناصر بافت نرم در ناحيه آرنج اين عارضه ديگر تکرار نمي شود. لذا بعداز پنج سالگي به ندرت با چنين عارضه اي در کودکان روبه رو مي شويم. کشيده شدن دست در کودکان در سال هاي بعد هيچ گونه عارضه اي به همراه نخواهد داشت.
در رفتگی مفصل لگن در نوزادان،علائم و درمان دررفتگی مفصل لگن
مفصل هيپ يکی از پيچيده‌ترين مفاصل بدن است که با توجه به نوع گستردگی حرکات و نيز تحمل وزن بدن در صورت بروز بيماری و عدم درمان به موقع و مؤثر آن می‌تواند مشکلات عديده‌ای را برای فرد در سنين بالاتر ايجاد کند.
یکی از مشکلاتی که به طور مادرزادی ممکن است نوزادان را گرفتار کند، در رفتگی مفصل لگن (محل مفصل شدن استخوان ران با حفره ی استخوان لگن) است.
اگر نوزاد شما دچار این مشکل باشد، مهم است که این عارضه را در همان ابتدای زندگی تشخیص داد و درمان کرد.
این عارضه ممکن است در ابتدا مشکل مشهودی ایجاد نکند، بنابراین دکتر با معاینه، مفصل لگن را در هر بار ویزیت مورد بررسی قرار می دهد تا زمانی که نوزاد به راه بیفتد. دکتر برای معاینه ی مفصل لگن نوزاد، به آرامی استخوان های ران را فشار می دهد و می کشد تا ببیند آیا این استخوان در حفره لگن لق می زنند یا نه. هنگامی که سن نوزاد بالاتر رفت، دکتر دو ران او را به طرفین باز می کند تا ببیند آیا این استخوان ها به راحتی باز می شوند یا نه.
اگر مشکل مفصل لگن جدی باشد یا در ویزیت بعدی دکتر همچنان باقی مانده باشد، دکترتان ممکن است شما را به یک ارتوپد اطفال ارجاع دهد . ممکن است پزشک برای بررسی مفصل لگن از سونوگرافی استفاده کند. همچنین در حدود سه ماهگی نوزاد ممکن است رادیوگرافی با اشعه ایکس استفاده شود.
علائم دررفتگی مادرزادی مفصل ران:
علائم در رفتگی مادرزادی سر استخوان ران در بچه ها بسته به سن بچه متفاوت است . این علائم را معمولا در دو محدوده سنی قبل و بعد از سه ماهگی تعریف میکنند . در ناحیه کشاله ران همه نوزادان چین های پوستی بطور طبیعی وجود دارد. در این بیماری این چین ها ممکن است در دو طرف غیر قرینه بوده و چین های کشاله ران در طرف دررفته بیشتر باشد.
مفصل ران نوزاد دچار محدودیت حرکت شده و بخصوص دو ران بچه خوب از هم باز نمیشوند و مادر ممکن است نتواند ران های نوزاد را برای تعویض پوشک خوب از هم بازکند.
تست ارتولانی و بارلو این تست ها به توسط پزشک انجام میشوند. پزشک نوزاد را به پشت بر روی تخت خوابانده و با گرفتن ران و ساق نوزاد، مفصل ران را با فشار دست جا میندازد و با برداشته شدن فشار مفصل دوباره در میرود.
مفصل هيپ يکی از پيچيده‌ترين مفاصل بدن است.
تشخيص بيماری در رفتگی مفصل لگن را در نوزادان می‌توان به چند طريق تشخيص داد که بر مبنای معاينه بالينی و مشاهده ظاهری کودک صورت می‌گيرد. از جمله اين روش ها تست‌های ارتولانی، بارلو و گالزی می‌باشد.
تست ارتولانی:
دررفتگی در دوره نوزادی با تست ارتولانی تاييد میشود. برای انجام اين تست کودک رادروضعيت خوابيده به پشت قرار می‌دهيم . با يک دست لگن را و با دست ديگر زانو را به طور کامل نگه می‌داريم و هيپ را در 90 درجه خم می‌کنيم . نوک انگشت اشاره و ميانی روی تروکانتر بزرگ و شست در سطح زانو قرار می‌گيرد. با ابداکشن آرام هيپ با عبورسرفمور از لبه ی خلفی استابولوم و عبور آن به داخل حفره، کلانک شنيده يا لمس میشود (کلانک‌ورودی). سپس با ادداکشن هيپ سر فمور از استابولوم خارج میشود (کلانک خروجی) و مجددا” کلانک شنيده يا لمس میشود.
- با تست بارلو می‌توان تعيين کرد که آيا مفصل هيپ قابل دررفتن است يا نه و در واقع نوعی تست تحريکی دررفتگی می‌باشد. همانند تست ارتولانی طفل بايد بدون اينکه گريه کند روی تخت صاف و سفتی بخوابد و معاينه آرام صورت گيرد . هر دو هيپ را خم می‌کنيم . سمت مورد معاينه در 45 درجه فلکشن و کمی ادداکشن و سمت مقابل در 90 درجه فلکشن و کمی ابداکشن باشد. در اين وضعيت هيپ بيشتر ناپايدار است . نوک انگشت اشاره و ميانی در سطح خارجی ران روی تروکانتر بزرگ و نوک انگشت شست در قسمت ميانی ران در سمت داخل قراردارد. با فشار به سمت خلف و خارج سعی در دررفتگی هيپ می‌نماييم. در مواردی که هيپ قابل دررفتن باشد سر فمور به طور کامل با ايجاد کلانک از حفره خارج میشود (کلانک خروجی). با حذف فشار شست و فلکشن و ابداکشن هيپ، سر فمور با ايجاد کلانک وارد حفره میشود (کلانک ورودی).
- تست گالزی:
در اين تست نيز کودک روی يک سطح صاف به پشت می‌خوابد به طوريکه زانوها و هيپ در هر طرف به صورت فلکشن باشند و کف هر دو پا بايد روی سطح قرار بگيرد. در اين صورت پای سمت مبتلا پايين‌تر از سمت ديگر قرار می‌گيرد.
از ديگر راه های تشخيص می توان به نوع راه رفتن در کودکان با سن بيشتر اشاره کرد که در حالت دو طرفه کودک به صورت و در حالت يک طرفه به صورت راه می‌روند.
قرینه نبودن چین های کشاله ران در دو طرف یکی از علائم دررفتگی مفصل ران می باشد.
درمان در رفتگی مادرزادی لگن:
اغلب موارد در رفتگی مادرزادی مفصل لگن با استفاده از یک بریس نرم درمان می شوند. این بریس زانوهای نوزاد را در حالت باز شده به طرفین و خم شده روی قفسه سینه نگه می دارد. اگر نوزاد شما با این بریس تحت درمان باشد، پزشک مفصل لگن او را هر یک تا دو هفته معاینه می کند، تا ببیند آیا مفصل لگن در جای خود ثابت شده است یا نه.
هنگامی که مفصل لگن جا افتاد، نوزاد باید 2 تا 3 ماه دیگر این بریس را داشته باشد. در مجموع ممکن است لازم باشد نوزاد برای 3 تا 6 ماه به طور شبانه روزی این بریس را پوشیده باشد.5 درصد نوزادان مبتلا به عارضه ی در رفتگی لگن به درمان های بیشتری از بریس نیاز دارند. ممکن است لازم باشد، پای آن ها گچ گرفته شود و عد‌ه ای هم نهایتا نیاز به جراحی برای تثبیت مفصل لگن پیدا می کنند. اگر بستگان شما در هنگام نوزادی به این مشکل مفصل لگن مبتلا بوده اند، به پزشک تان بگویید. حتی اگر لگن نوزاد شما طبیعی به نظر برسد، ممکن است پزشک برای اطمینان آن را با سونوگرافی یا رادیوگرافی با اشعه ایکس مورد بررسی قرار دهد.
درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران در سنین بالای 1.5 سالگی
در سنین بالای یک و نیم سالگی در اکثر مواقع برای درمان از عمل جراحی کمک گرفته میشود. در این سنین عمل جراحی به منظور جااندازی باز مفصل دررفته انجام میشود چون معمولا جااندازی بسته دررفتگی در این سنین امکانپذیر نیست. در سنین بالای یک و نیم سالگی معمولا شکل استخوان های لگن هم تغییر میکند و بغیر از جااندازی باز دررفتگی، در بسیاری اوقات نیاز به جراحی بر روی استخوان هم وجود دارد بدین صورت که پزشک جراح، استخوان لگن را در نواحی خاصی میشکند و آنها را در وضعیت مناسبی قرار میدهد تا در وضعیت جدید جوش بخورند و شکل تغییر یافته استخوان های اطراف مفصل ران طبیعی تر شود. به این نوع عمل جراحی استخوانی، عمل استئوتومی سالتر میگویند.
اگر تشخیص و درمان بیماری بعد از دو سالگی انجام شود احتمال اینکه حفره استابولوم شکل طبیعی خود را بدست آورد کم است و معمولا بیمار در سنین بالاتر، زودتر از معمول دچار استئوآرتریت (سائیدگی مفصل) ران میشود